પશ્ચિમ બંગાળ સરકારે છેલ્લા દાયકાથી પોતાની માહિતી ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનું સુધારણું કરવામાં વ્યસ્ત છે. રાજ્યમાં 33 માહિતી ટેકનોલોજી બિલ્ડિંગ્સ છે, જેમાંથી 22 IT પાર્ક છે. રાજ્ય સરકાર હવે ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર વિકાસ અને ઇલેક્ટ્રોનિક કચરો બનતા IT ઉત્પાદનોની પુનઃચક્રીયા પર ધ્યાન આપી રહી છે. રાજ્યમાં ત્રણ શક્તિશાળી ડેટા સેન્ટર્સની સ્થાપના થઈ રહી છે.

કોલકાતા એ ભારતના ભવિષ્યનું ઉદાહરણ છે. અહીં 18 ડેટા સેન્ટર્સનું નિર્માણ ચાલી રહ્યું છે, જે વિવિધ તબક્કામાં છે, જેમાંથી સાત ડેટા સેન્ટર્સ લગભગ પૂર્ણ થઈ રહ્યા છે. આ ડેટા સેન્ટર્સમાં 10,000થી વધુ એપ્લિકેશન્સ છે, જેમ કે કર્મસાથી અને દ્વારે સરકાર, જે સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે.

જોકે, કોલકાતામાં રોજગારીની તકો વધવા સાથે, સ્થાનિક લોકો માટેની મુશ્કેલીઓ પણ વધતી જઈ રહી છે. સરકાર વિવિધ સેવાઓ દ્વારા વિદ્યાર્થીઓને તેમની કુશળતાઓની ખામીઓ સમજવામાં મદદ કરી રહી છે. NASSCOM અને BCCI દ્વારા યોજાઈ રહેલા કુશળતા વિકાસ કાર્યક્રમો દ્વારા આ ખામીઓને પહોંચી વળવા માટે પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે.

કોલકાતામાં રોજિંદા આશ્રય સમુદાયની વસતિ લગભગ 60 લાખ છે, પરંતુ રોજ 60 લાખ લોકો રોજગારી માટે અહીં આવે છે. આ દ્રષ્ટિએ, શહેરી વ્યવસ્થા એક મોટી પડકાર છે.

શહેરમાં સફાઈ જાળવવા માટેની કામગીરીમાં કઠોરતા છે, અને કચરો વ્યવસ્થાપન વિભાગે સારા પરિણામો આપ્યા છે. પરંતુ, દિનપ્રતિદિન વધતી આવકને કારણે, રસ્તાઓ અને હોકરો માટેના સ્થળોની જાળવણી કરવી એક પડકાર બની ગઈ છે.

કોલકાતા હવે વિશ્વના 11મું ઝડપી વિકાસશીલ શહેર તરીકે ઓળખાય છે, પરંતુ માઇગ્રેશનના નવા પૅટર્નને ધ્યાનમાં રાખવું જરૂરી છે. ઘણા લોકો હવે કોલકાતામાં ન આવીને અન્ય રાજ્યોમાં રોજગારીની શોધમાં જતાં છે.

કોલકાતાની ભૂતકાળની રોજગારીની મહત્તા હવે ઘટી રહી છે, અને શહેરમાં શ્રમિકો માટેની શરતો અને સામાજિક સુરક્ષા આધાર પણ પૂરતા નથી. આથી, શહેરની આર્થિક વૃદ્ધિ માટેની શક્યતાઓને અસર થાય છે.

IT ક્ષેત્રે કોલકાતાનું યોગદાન વધ્યું છે, અને શહેરને ફરીથી રોજગારીના કેન્દ્ર તરીકે સ્થાપિત કરવા માટે પ્રયાસો ચાલી રહ્યા છે. કોલકાતા હાલમાં ભારતના GDPમાં 3.2% યોગદાન આપે છે.

લોજિસ્ટિક્સ અને સપ્લાય ચેઇન વિકાસમાં ITનું મહત્વ છે. રાજ્યમાં 15% ભારતની કુલ નદી માર્ગો છે, જે કોલકાતાને લોજિસ્ટિક્સ અને સપ્લાય ચેઇન વિકાસમાં અગ્રણી બનાવે છે.

MSME ક્ષેત્ર, જે બંગાળના જીવનધારાનું આધારભૂત છે, તે પણ ટેક્નોલોજીના ઉપયોગ દ્વારા સુધારાઈ શકે છે. આ ક્ષેત્રમાં ડિજિટાઈઝેશનને અમલમાં લાવવું જરૂરી છે, જે કોલકાતાના વિકાસમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે.

સરકાર માટે એક મોટો પડકાર છે નવીનતા અને ટેકનોલોજીનો સ્વીકાર કરવો. ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવા માટે, સમાજને પણ સાથે મળીને કામ કરવું પડશે.

આ ઉપરાંત, પરિવર્તન સ્વીકારવું પણ મહત્વપૂર્ણ છે. ઘણા સંસ્થાઓ, જે એક સમયે રાજ્ય છોડીને ગયા હતા, હવે પાછા આવી રહ્યા છે. રાજ્યમાં સ્થાનિક પ્રતિભાને યોગ્ય રૂપાંતરણ અને અપસ્કિલિંગની તક આપવી જરૂરી છે.

સરકારની સૌથી મોટી પડકાર છે, શ્રમિકોને યોગ્ય કામની શરતો અને સામાજિક સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવી. આથી, કોલકાતાની વિકાસ યાત્રા આગળ વધશે.

યુનાઇટેડ નેશન્સ ડેવલપમેન્ટ પ્રોગ્રામના તાજેતરના અહેવાલ અનુસાર, બંગાળની બેરોજગારી અને ગરીબીની દર 12% થી ઓછા છે. રાજ્યમાં 70થી વધુ પોલી ટેકનિક ઇન્સ્ટિટ્યૂટ કાર્યરત છે, જે ITI અને પોલી ટેકનિક કાર્યક્રમો દ્વારા 72,000થી વધુ વિદ્યાર્થીઓને ભણાવે છે.

આ પહેલો ધંધા વિકાસ અને આર્થિક વૃદ્ધિ માટે એક મજબૂત આધાર આપે છે. પરંતુ, આ સમસ્યાઓનો ઉકેલ તાત્કાલિક નથી. પડકારો હજુ પણ છે, અને તે બંગાળ માટે જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર ભારત માટે સામાન્ય છે.