ભારતનો નવેમ્બર 123 વર્ષમાં બીજો સૌથી ગરમ મહિનો
ભારતમાં નવેમ્બર 2023 દરમિયાન તાપમાનનું માપન 123 વર્ષમાં બીજું સૌથી વધુ નોંધાયું છે. આ માહિતી ભારતીય મોસમ વિભાગ (IMD) દ્વારા જાહેર કરવામાં આવી છે, જેમાં તાપમાનમાં વધારો અને વરસાદની ઘટતાની વિગતો આપવામાં આવી છે.
તાપમાનમાં નોંધપાત્ર વધારો
IMDના જણાવ્યા મુજબ, નવેમ્બરમાં દેશભરમાં સરેરાશ મહિનેનું મહત્તમ તાપમાન 29.37 ડિગ્રી સેલ્સિયસ નોંધાયું, જે સામાન્ય તાપમાન કરતાં 0.62 ડિગ્રી વધુ છે. આ ઉપરાંત, નવેમ્બરના મહિને સરેરાશ ન્યૂનતમ તાપમાન પણ 15.86 ડિગ્રીની સામાન્ય લાક્ષણિકતા કરતાં 1.05 ડિગ્રી વધુ નોંધાયું. આ તાપમાનના વધારા માટે બે મુખ્ય કારણો દર્શાવવામાં આવ્યા છે: ઉત્તરપશ્ચિમ ભારતના મેદાનોમાં મજબૂત પશ્ચિમ વિક્ષેપોની અછત અને ચક્રવાતી વિક્ષેપોની અછત, જેના કારણે સમગ્ર દેશમાં વરસાદની પ્રવૃત્તિ સૌથી ઓછા સ્તરે રહી છે.
નવેમ્બરમાં ત્રણ પશ્ચિમ વિક્ષેપો નોંધાયા, જેનું પવનના પ્રવાહો દ્વારા સર્જન થયું હતું, પરંતુ આ વિક્ષેપો જમ્મુ અને કાશ્મીરથી વધુ ઉત્તર તરફ પસાર થયા, જેના પરિણામે ઉત્તર અને ઉત્તરપશ્ચિમ ભારતના મેદાનોમાં વરસાદ નથી પડ્યો.
IMDના ડિરેક્ટર જનરલ મ્રુત્યુંજય મોહપાત્રા મુજબ, "આ સાથે જ, દક્ષિણ પેનિન્સુલર ભારતના કેટલાક વિસ્તારોમાં, જે ઉત્તરપૂર્વ મોસમથી લાભ મેળવે છે, 37.9%ની વરસાદની અછત નોંધાઈ છે."
વરસાદની ઘટતાની પરિસ્થિતિ
IMDના અધ્યક્ષે નોંધ્યું છે કે, નવેમ્બરમાં વરસાદમાં ઘટાડો છેલ્લા બે દાયકાઓમાં ભારત માટે એક સારી રીતે સ્થાપિત પરિસ્થિતિ બની રહી છે. 2001થી 2024 સુધીના IMDના વરસાદના આંકડા દર્શાવે છે કે, દેશે નવેમ્બરમાં માત્ર છ વર્ષોમાં સામાન્ય અથવા વધુ વરસાદ પ્રાપ્ત કર્યો છે.
"પશ્ચિમ વિક્ષેપો દ્વારા ઉત્પન્ન થતા વરસાદમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો છે," મોહપાત્રાએ કહ્યું. આ ઘટનાઓના પગલે, ભારતના વિવિધ વિસ્તારોમાં ગરમીની લાગણી વધી રહી છે, જે 2024માં વૈશ્વિક સ્તરે સૌથી ગરમ વર્ષ બની શકે છે.
IMDના આંકડા દર્શાવે છે કે, ઉત્તરપશ્ચિમ ભારતે 2.4 મીમી વરસાદ નોંધાવ્યો, જે સામાન્ય તાપમાન કરતાં 79.9% ઓછું છે. આ સ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખતાં, લોકોમાં ચિંતાનો વિષય બની રહ્યો છે, કારણ કે આ પ્રકારની ગરમી અને વરસાદની અછતનો અસરકારક અસર દેખાય છે.