મહારાષ્ટ્ર અને ઝારખંડની ચૂંટણી: આર્થિક પડકારો અને રાજકીય વચનો
મહારાષ્ટ્ર અને ઝારખંડમાં ચૂંટણીનો સમય આવી ગયો છે, જ્યાં રાજકીય પક્ષો જનતાને આકર્ષવા માટે વિવિધ વચનો આપી રહ્યા છે. આ લેખમાં, અમે આ બંને રાજ્યોની આર્થિક સ્થિતિ, ચૂંટણીના પડકારો અને રાજકીય વચનોને ચર્ચા કરીશું.
મહારાષ્ટ્રની આર્થિક સ્થિતિ અને ચૂંટણી
મહારાષ્ટ્રમાં આ વખતે ચૂંટણી 20 નવેમ્બરે યોજાશે. આ રાજ્યનું આર્થિક વિકાસ દર 2023-24માં 7.6 ટકા વધ્યું છે, જે 2018-19માં 20 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધીને 24 લાખ કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચ્યું છે. મહારાષ્ટ્રનું અર્થતંત્ર મુખ્યત્વે સેવાઓના ક્ષેત્રમાં આધારિત છે, જેમાં રિયલ એસ્ટેટ, નાણાકીય સેવાઓ, અને હૉસ્પિટલિટીનો સમાવેશ થાય છે, જે કુલ મૂલ્ય વધારામાં લગભગ 60 ટકા યોગદાન આપે છે. પરંતુ, રાજ્યની પ્રતિ વ્યકિત આવકનો વિકાસ અન્ય મોટા રાજ્યોની તુલનામાં ધીમો રહ્યો છે. 2023-24માં, મહારાષ્ટ્રની પ્રતિ વ્યકિત આવક 1.64 લાખ રૂપિયા હતી, જે રાષ્ટ્રીય સરેરાશ 3.11 ટકા CAGRની તુલનામાં 2.99 ટકા CAGR સાથે ધીમું હતું.
મહારાષ્ટ્રની બેરોજગારી દર 2019-20થી 2022-23 દરમિયાન રાષ્ટ્રીય સરેરાશ કરતા નીચે રહી છે, પરંતુ 2023-24માં તે થોડી વધીને 3.3 ટકા થઈ ગઈ છે. રાજ્યના ઉપ મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવિસે જાહેર કર્યું છે કે તેઓ ફરીથી સત્તામાં આવતા 1 લાખ સરકારી નોકરીઓ ભરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે, જ્યારે વિરોધ પક્ષના આદિત્ય ઠાકરે નોકરી મેળાનો આવકાર આપવાની વાત કરી છે. આ ચૂંટણીમાં બેરોજગારી એક મહત્વપૂર્ણ મુદ્દો બન્યો છે, જેનો ઉલ્લેખ રાજકીય પક્ષો કરી રહ્યા છે.
આ ઉપરાંત, મહારાષ્ટ્રની આર્થિક સ્થિતિમાં વધતી બેરોજગારી અને મંદીનું ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે, કારણ કે આ રાજયની આર્થિક શક્તિમાં ઘટાડો થઈ રહ્યો છે.
ઝારખંડની આર્થિક સ્થિતિ અને ચિંતાઓ
ઝારખંડમાં, ચૂંટણી બે તબક્કામાં 13 અને 20 નવેમ્બરે યોજાશે. આ રાજ્યમાં સ્ત્રી બેરોજગારી દર સૌથી નીચો છે, પરંતુ પ્રતિ વ્યકિત આવકની સ્થિતિ ચિંતાજનક છે. 2023-24માં, ઝારખંડની પ્રતિ વ્યકિત આવક 65,062 રૂપિયા છે, જે બિહાર અને ઉત્તરપ્રદેશ જેવા રાજ્યોની તુલનામાં સૌથી નીચી છે. રાજ્યની આર્થિક પ્રવૃત્તિમાં ઉદ્યોગોનું યોગદાન 30 ટકા છે, જ્યારે સેવાઓનું યોગદાન 45 ટકા છે.
ઝારખંડમાં, મુખ્યમંત્રી હેમંત સોરેનની ઝારખંડ મુક્તિ મોરચા (JMM) અને ભારતીય નેશનલ કોંગ્રેસ (INC)ની સંયુક્ત સરકાર છે, જે ભાજપ સામે ચૂંટણી લડશે. રાજ્યનો નાણાંકીય દબાણ વધુ છે, કારણ કે તેની દેવું-જીસડીકરણીનું પ્રમાણ છેલ્લા ત્રણ વર્ષથી 30 ટકા ઉપર છે.
ઝારખંડમાં, રાજ્ય સરકારના મૂડી ખર્ચમાં સતત વધારો થયો છે, જે 2023-24માં 31,742 કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચ્યો છે. આ ખર્ચનો મોટો ભાગ સામાજિક સેવાઓમાં લાગુ કરવામાં આવે છે, જેમાં નવા શાળાઓ અને હોસ્પિટલનો સમાવેશ થાય છે. આથી, માનવ મૂલ્યના વિકાસ માટે આ પગલાં મહત્વપૂર્ણ છે.
ઝારખંડમાં, મહત્તમ મજૂરી દર 3.17 લાખ રૂપિયા છે, જે દેશના અન્ય રાજ્યોની તુલનામાં સૌથી વધુ છે. પરંતુ, આ છતાં, રાજ્યની કુલ આવક અને વિકાસ દરમાં સુધારો કરવા માટે વધુ પ્રયાસોની જરૂર છે.